Η κλιματική κρίση, σε μία περίοδο πολλαπλών κρίσεων, σε συνέχεια της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, είναι μια κατάσταση που δεν δύναται – δυστυχώς – να ξεπεραστεί σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, καθιστώντας κρίσιμη την προσαρμογή στα νέα δυσμενή δεδομένα. Νέα δεδομένα με δυσμενείς επιπτώσεις, μέρος των οποίων αποτυπώνεται στα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις φυσικές καταστροφές. Η Ελλάδα είναι στο επίκεντρο αυτής της νέας δυσμενούς κλιματολογικής πραγματικότητας, με την Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να έχει προσαρμόσει άμεσα την εθνική της στρατηγική σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη, στην ανθεκτικότητα, στην πολιτική προστασία, στην πράσινη ανάπτυξη, αλλά και στην αρωγή του κράτους μετά από μία φυσική καταστροφή.
Το 2020, μετά από μια σειρά μεγάλων φυσικών καταστροφών, ξεκίνησε η διαμόρφωση μέτρων παρέμβασης και πολιτικής για τη στήριξη πολιτών και περιοχών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, κάνοντας τα πρώτα βήματα μεταρρύθμισης για το πλαίσιο της κρατικής αρωγής. Μία δυναμική μεταρρύθμιση – αυτή του πλαισίου της κρατικής αρωγής – που προσαρμόζεται συνεχώς στα νέα δεδομένα, ενσωματώνει εργαλεία και πολιτικές, εξελίσσει και δημιουργεί δομές και διαδικασίες, έχοντας στον πυρήνα αυτής της προσπάθειας μια νέα φιλοσοφία. Η φιλοσοφία του πλαισίου είναι εξ’ αρχής η αρωγή του κράτους μετά από μία φυσική καταστροφή να φθάνει σε αυτόν που – πραγματικά – την δικαιούται όσο πιο γρήγορα γίνεται. Πρόκειται για μία φιλοσοφία που διατρέχει και – ουσιαστικά – κινητοποιεί την εν λόγω μεταρρυθμιστική προσπάθεια σε μία διαρκή διαδικασία εξέλιξης ώστε αφενός να προσαρμοστεί στα δεδομένα της κλιματικής κρίσης που συνεχώς μεταβάλλονται, αλλά και, αφετέρου, να έρχεται όλο και πιο κοντά στην πραγμάτωση αυτής της φιλοσοφίας.
Ένα πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται όλο και περισσότερο στην πυρηνική φιλοσοφία του μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος, που θέλει την αρωγή του κράτους να φτάνει σε όσους τη δικαιούνται όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Η μεταρρύθμιση, λοιπόν, για ένα ολιστικό πλαίσιο της κρατικής αρωγής που εδράζεται σε αυτή τη νέα φιλοσοφία προχώρησε με μία σειρά από βήματα τα οποία και συνεχίζονται. Συγκεκριμένα:
1ον. Ο νόμος περί της κρατικής αρωγής, ο ν. 4797/2021. Ήταν η νομοθετική πρωτοβουλία που, μεταξύ πολλών άλλων, σύστησε την Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, διαμόρφωσε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη στήριξη των επιχειρήσεων, δημιούργησε το Ταμείο Κρατικής Αρωγής, θέσπισε την πρώτη αρωγή και τη χορήγηση προκαταβολών, ενοποίησε διοικητικά το πλαίσιο υπό ένα Υπουργείο από τέσσερα που ήταν πριν.
2ον. Η ένταξη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής. Ουσιαστικά, εντάχθηκαν στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής και οι αγρότες (και η μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες), συμπεριλαμβάνοντας τον εξοπλισμό τους, τα πάγιά τους, το έγγειο κεφάλαιό τους, αλλά και το φυτικό τους κεφάλαιο – τα δέντρα δηλαδή, αντιμετωπίζοντας τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις ως επιχειρήσεις και ξεπερνώντας τα κενά και τις ελλείψεις του κανονισμού των Κρατικών Οικονομιών Ενισχύσεων (ΚΟΕ).
3ον. Η δημιουργία της πλατφόρμας της πρώτης αρωγής, arogi.gov.gr. Η ενιαία πλατφόρμα σε συνεργασία με την ΑΑΔΕ δημιουργήθηκε το 2021, παρέχοντας την πρώτη αρωγή, προς επιχειρήσεις, προς νοικοκυριά (για την αποζημίωση της οικοσκευής ή έναντι της στεγαστικής συνδρομής), και – φυσικά – προς αγρότες και κτηνοτρόφους.
4ον. Η επέκταση και ενδυνάμωση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής. Μία δυναμική Κυβερνητική Επιτροπή που συμπεριέλαβε όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία, ενδυναμώνοντας το συντονισμό και τη συνεργασία για κάθε διάσταση του πλαισίου.
5ον. Τα προγράμματα ανάπτυξης περιοχών μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Μία νέα διαδικασία που δίνει έμφαση στην επόμενη ημέρα των περιοχών που επλήγησαν σημαντικά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, εμπεριέχοντας δομικά έργα υποδομών, εργαλεία ενίσχυσης κλάδων και ομάδων, αλλά και ευρύτερες παρεμβάσεις και συμπράξεις για την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση των περιοχών (βλ. Βόρεια Εύβοια, Έβρο, Ηλεία, κλπ.).
6ον. Η δημιουργία της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Μία νέα Γενική Γραμματεία που ενσωμάτωσε και ενοποίησε σχήματα που αφορούσαν τουλάχιστον τέσσερα Υπουργεία, ενώ κάτω από αυτή τη «στέγη» υπάρχει ένας αυξημένος οριοθετημένος προϋπολογισμός που φτάνει τα 600 εκατ. ευρώ.
7ον. Ο νόμος περί ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών και ενισχυτικών παρεμβάσεων στη νέα Γενική Γραμματεία, ο ν. 5116/2024. Μία νομοθετική πρωτοβουλία για την οργανωτική, υπηρεσιακή και επιχειρησιακή ενδυνάμωση των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των σχημάτων και τη διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων που θα επιτρέψουν την αρμονική συμπόρευση της αρωγής του κράτους με την ιδιωτική ασφάλιση έναντι των φυσικών καταστροφών.
Και η εν λόγω μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία συνεχίζεται με άλλα τρία βασικά βήματα, που θα επιτρέψουν το πλαίσιο της κρατικής αρωγής να ανταποκριθεί όλο και περισσότερο στον πυρήνα της φιλοσοφίας του. Και αυτά τα επόμενα βήματα που δρομολογούνται είναι:
• Η λειτουργική και επιχειρησιακή ολοκλήρωση της Γενικής Γραμματείας με την ολοκλήρωση της ενοποίησης των υπηρεσιών σε ένα σύμπλεγμα κτιρίων, την ολοκλήρωση της αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών και την επέκταση της ψηφιοποίησης με τη δημιουργία του ενιαίου μεγάλου και διαλειτουργικού κόμβου της κρατικής αρωγής στο πλαίσιο του προγράμματος «Αιγίς».
• Η εξέλιξη του σχήματος της στεγαστικής συνδρομής σε ένα νέο σχήμα στεγαστικής αρωγής μέσα από την απλοποίηση των διαδικασιών και την έμφαση του νέου σχήματος στη διάσταση της αποζημίωσης σε σχέση με την αποκατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η κλιματική κρίση.
• Η ενδυνάμωση του σχήματος της κρατικής αρωγής προς επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις με την εξέλιξη του σε ένα σχήμα επιχειρηματικής αρωγής με έμφαση στην περαιτέρω τυποποίηση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών, διατηρώντας την έμφαση στην αποζημίωση και λαμβάνοντας – επίσης – υπόψη όλα τα δεδομένα.
Τα δύο τελευταία θα αποτελέσουν και αντίστοιχες νομοθετικές πρωτοβουλίες την αμέσως επόμενη περίοδο στο πλαίσιο του σχεδιασμού που κάνουμε με τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Κικίλια.
Ενα πλαίσιο κρατικής αρωγής, που θα συνεχίσει τη στήριξη προς πληγέντες ύστερα από φυσικές καταστροφές, η οποία μέχρι τώρα έχει ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ.
Η ολοκλήρωση, συνεπώς, όλων των βημάτων αυτής της εν εξελίξει μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας θα έχει ως αποτέλεσμα ένα ολιστικό και επιχειρησιακά ολοκληρωμένο πλαίσιο κρατικής αρωγής προς όλους όσους πλήττονται από φυσικές καταστροφές, συνυπολογίζοντας τόσο τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης, όσο και την αρμονική συμπόρευση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Ένα πλαίσιο κρατικής αρωγής που θα συνεχίσει τη στήριξη προς πληγέντες μετά από φυσικές καταστροφές, η οποία μέχρι τώρα έχει ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνοντας όλες τις διαστάσεις της κρατικής αρωγής προς επιχειρήσεις, νοικοκυριά και αγρότες, είτε ως πρώτη αρωγή, είτε ως προκαταβολή, είτε ως ειδικό σχήμα ενίσχυσης, είτε ως τελική επιχορήγηση, είτε ως αποζημίωση για το φυτικό κεφάλαιο, είτε ως στεγαστική συνδρομή και κάλυψη οικοσκευής, είτε ως προσωρινή στέγαση (χωρίς να υπολογίζονται οι ενισχύσεις του ΕΛΓΑ, κλπ). Ένα πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται όλο και περισσότερο στην πυρηνική φιλοσοφία του μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος που θέλει την αρωγή του κράτους να φθάνει σε όσους τη δικαιούνται όσο πιο γρήγορα γίνεται. Και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση συνεχώς, με αμείωτους ρυθμούς, σε συνεργασία με όλους, με παρουσία στο πεδίο και δίπλα σε κάθε πολίτη.
Η ολοκλήρωση, συνεπώς, όλων των βημάτων αυτής της εν εξελίξει μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας θα έχει αποτέλεσμα ένα ολιστικό και επιχειρησιακά ολοκληρωμένο πλαίσιο κρατικής αρωγής προς όλους όσοι πλήττονται από φυσικές καταστροφές, συνυπολογίζοντας τόσο τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης όσο και την αρμονική συμπόρευση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Χρήστος Τριαντόπουλος 