Η κλιματική κρίση συνιστά, σε παγκόσμιο επίπεδο, τη νέα δυσμενή πραγματικότητα, η οποία έχει αλλάξει τα δεδομένα και έχει επιβαρύνει σημαντικά περιοχές μέσα από την αστάθεια των καιρικών και κλιματολογικών συνθηκών και μέσα από τις φυσικές καταστροφές που αυτές οι νέες συνθήκες επιφέρουν. Η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης, με τα δεδομένα να έχουν μεταβληθεί, αλλά και οι φυσικές καταστροφές να πιέζουν συχνά τοπικές κοινωνίες, υποδομές και περιβάλλον. Η Μαγνησία, ο Βόλος και οι άλλες περιοχές της, έχουν πιεστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια από ακραία καιρικά φαινόμενα και μεγάλες φυσικές καταστροφές στο πλαίσιο των νέων δεδομένων της κλιματικής κρίσης, επηρεάζοντας την πορεία ανάπτυξης που είχε δρομολογηθεί τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και τις παρεμβάσεις και τα έργα, ώστε η Μαγνησία να καταστεί ένας διαμετακομιστικός κόμβος με διεθνή εμβέλεια. Ειδικότερα, μόνο από το 2023 και έπειτα, η περιοχή πιέστηκε σημαντικά, με μεγάλες καταστροφές με άμεσες και έμμεσες απώλειες σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, υποδομές και φυσικό περιβάλλον, από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, τις ακραίες πλημμύρες από τις θεομηνίες ‘Daniel’ και ‘Elias’, μέχρι και το ακραίο φαινόμενο στον Παγασητικό κόλπο το καλοκαίρι του 2024. Επρόκειτο για ακραία φαινόμενα και καταστροφές, με στοιχεία και χαρακτηριστικά, που απέχουν παρασάγγας με ότι είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν, σημειώνοντας ενδεικτικά πως μόνο για τη θεομηνία ‘Daniel’, σε όλες τις περιοχές που επλήγησαν, οι αυτοψίες ξεπέρασαν κατά πολύ τις 100.000 περιπτώσεις, ενώ και οι αιτήσεις αποζημίωσης και ενίσχυσης πλησίασαν τις 200.000 περιπτώσεις. Πρόκειται για μεγέθη τεράστια, όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και για τα ευρωπαϊκά, καταδεικνύοντας το μεγάλο μέγεθος της συγκεκριμένης φυσικής καταστροφής.
Στη Μαγνησία, όπως και στις άλλες περιοχές, μετά από τις φυσικές καταστροφές και τα φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή, ενεργοποιήθηκε το πλαίσιο της κρατικής αρωγής, τόσο με οριζόντια μέτρα – προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες της περιοχής – όσο και με κάθετα και στοχευμένα μέτρα, ώστε πέρα από τις άμεσες να αντιμετωπιστούν και οι έμμεσες επιπτώσεις.
1ον. Το ευρύτερο πλαίσιο της κρατικής αρωγής, όπως υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, περιλαμβάνει (α) την κάλυψη της οικοσκευής και των πρώτων επισκευαστικών αναγκών (είτε μέσω της πλατφόρμας της πρώτης αρωγής, είτε μέσω των δήμων), (β) την πρώτη αρωγή έναντι της κρατικής αρωγής σε επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις και κτηνοτροφικές μονάδες, (γ) την πρώτη αρωγή έναντι στεγαστικής συνδρομής για τα κτίρια, (δ) την προκαταβολή 50% και την επαυξημένη εκδοχή του 86% της κρατικής αρωγής για επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις, (ε) την τελική επιχορήγηση της κρατικής αρωγής που ανέρχεται στο 70% της εκτιμηθείσας ζημιάς και έως 500.000 ανά επιχείρηση, (ζ) τη χορήγηση στεγαστικής συνδρομής, είτε για μικρής κλίμακας ζημιές, είτε για επισκευές και ανακατασκευές κτιρίων, (η) την επιδότηση ενοικίου ή συγκατοίκησης με διευρυμένη περίμετρο ως προς τους δικαιούχους και με εμπροσθοβαρή διαδικασία καταβολής, και (θ) την αποζημίωση του φυτικού κεφαλαίου σε ένα πλαίσιο συνεργασίας με τον ΕΛΓΑ. Μέσα από το σύνολο των παραπάνω σχημάτων προς τους δικαιούχους στη Μαγνησία μετά από τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές – πυρκαγιά και πλημμύρες – έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα 73,2 εκατ. ευρώ, ενώ σε εβδομαδιαία βάση συνεχίζονται οι καταβολές με το τελικό ποσό να διαμορφώνεται κοντά στα 95 εκατ. ευρώ.
2ον. Το πλαίσιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων περιλαμβάνει (α) τις αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ των απωλειών σε φυτική παραγωγή και ζωικό κεφάλαιο, (β) τα ειδικά σχήματα ενίσχυσης κλάδων και περιοχών, όπως οι αλιείς, οι παρακάρλιες περιοχές και άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις, και (γ) την έκτακτη χρηματοδότηση προς ΤΟΕΒ των περιοχών που επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές. Μέσα από το σύνολο των παραπάνω σχημάτων προς τους δικαιούχους της Μαγνησίας μετά τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές – πυρκαγιές και πλημμύρες – έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα 36,5 εκατ. ευρώ, ενώ επίκεινται μία σειρά από προσαρμογές την επόμενη περίοδο που θα ενισχύσουν περαιτέρω τη στήριξη.
3ον. Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, και το Υπουργείο Ανάπτυξης ενεργοποίησαν μια σειρά από ειδικά σχήματα στήριξης των επιχειρήσεων των περιοχών που επλήγησαν από τη θεομηνία ‘Daniel’, περιλαμβάνοντας (α) τα ειδικά υπο-σχήματα για επιχειρήσεις μέσα από την πλατφόρμα MyBusinessSupport της ΑΑΔΕ, (β) το ειδικό σχήμα για επιχειρήσεις μέσα από την πλατφόρμα Ependyseis, (γ) την ενίσχυση προς τους εργαζόμενους στις περιπτώσεις που εντάχθηκαν στο σχήμα της αναστολής συμβάσεων εργασίας, και (δ) την άυλη ψηφιακή κάρτα Thessaly Pass για τη στήριξη των περιοχών των οποίων η τουριστική κίνηση επλήγη από τις φυσικές καταστροφές. Μέσα από το σύνολο των παραπάνω σχημάτων προς τους δικαιούχους της Μαγνησίας μετά τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές – πυρκαγιές και πλημμύρες – έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα 12,2 εκατ. ευρώ, ενώ δρομολογούνται άλλα 4 εκατ. ευρώ από το σχήμα του Υπουργείου Ανάπτυξης.
4ον. Η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, σε ένα πλαίσιο συνεργασίας με το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, έχει εγκρίνει έκτακτη χρηματοδότηση προς τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης για την κάλυψη των διαχειριστικών αναγκών από τις φυσικές καταστροφές, τις παρεμβάσεις προσωρινής αποκατάστασης από την Περιφέρεια και τις παρεμβάσεις αποκατάστασης σε υποδομές και δίκτυα από τους Δήμους της Μαγνησίας. Μέχρι τώρα το σύνολο των πόρων που έχουν εγκριθεί προς τους Δήμους της Μαγνησίας έχει διαμορφωθεί στα 68 εκατ. ευρώ – το οποίο και θα συνεχίσει να αυξάνεται – και προς την Περιφέρεια Θεσσαλίας έχουν εγκριθεί πόροι συνολικού ύψους 83,8 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περισσότερο από το 1/3 αφορά τη Μαγνησία. Τέλος, στα παραπάνω ποσά θα πρέπει να προστεθεί και το έργο της αποκατάστασης των βυθών στο λιμάνι του Βόλου, με προϋπολογισμό κοντά στα 10 εκατ. ευρώ, το οποίο και δρομολογείται από το ΤΑΙΠΕΔ σε συνεργασία με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
5ον. Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σε ένα πλαίσιο συνεργασίας με τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, έχει αναλάβει και δρομολογεί τη μόνιμη αποκατάσταση των υποδομών των περιοχών που επλήγησαν από τη θεομηνία ‘Daniel’ και είναι αρμοδιότητα της αυτοδιοίκησης δευτέρου βαθμού, με το μεγαλύτερο μέρος των έργων αυτών – λόγω του μεγέθους των ζημιών – να αφορά τη Μαγνησία. Συγκεκριμένα, στο εν λόγω έργο περιλαμβάνονται τα έργα αποκατάστασης υποδομών και δικτύων στη Μαγνησία προϋπολογισμού 289 εκατ. ευρώ (το 33% του συνόλου των αντίστοιχων έργων) και τα έργα αποκατάστασης των ζημιών στο σιδηρόδρομο (Βόλος – Λάρισα και δίκτυο Πηλίου), με προϋπολογισμό 192,2 εκατ. ευρώ. Τέλος, στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και το πρόγραμμα αποκατάστασης σχολικών κτιρίων από την ΚΤΥΠ – μέσα από τη χρηματοδότηση της δωρεάς της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών – που αφορά και σχολικές μονάδες του Δήμου Βόλου με προϋπολογισμό 10,9 εκατ. ευρώ.
6ον. Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, μετά από την κατεύθυνση της Προεδρίας της Κυβέρνησης και σε συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία, έχει ενεργοποιήσει ένα σχήμα στήριξης των επιχειρήσεων που επηρεάστηκαν δυσμενώς από το ακραίο φαινόμενο στον Παγασητικό κόλπο, περιλαμβάνοντας κυρίως το παραλιακό μέτωπο και την αλιεία, με την αρχική εκτίμηση, όσον αφορά τον προϋπολογισμό, να διαμορφώνεται στα 5 εκατ. ευρώ.
Συνολικά, λοιπόν, για τη Μαγνησία, μετά τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν την περιοχή από τα μέσα του 2023 και έπειτα έχει ενεργοποιηθεί ένα σχέδιο στήριξης και αποκατάστασης νοικοκυριών, επιχειρήσεων, αγροτικών εκμεταλλεύσεων και υποδομών με τρέχουσα δημοσιονομική εκτίμηση κοντά στα 750 εκατ. ευρώ, με τις καταβολές μέχρι τώρα των σχημάτων στήριξης να έχουν φτάσει τα 132 εκατ. ευρώ, ενώ η υλοποίηση και οι καταβολές συνεχίζονται σε εβδομαδιαία βάση προς χιλιάδες δικαιούχους.
Παράλληλα, όμως, με την υλοποίηση αυτού του μεγάλου σχεδίου στήριξης και αποκατάστασης της Μαγνησίας, η Κυβέρνηση δίνει προσοχή και στην επόμενη ημέρα αυτής της δύσκολης περιόδου για τον τόπο μας. Μία επόμενη ημέρα, κατά την οποία η Μαγνησία, αφού επουλώσει τις πληγές και τις ζημιές από τις φυσικές καταστροφές και τα ακραία φαινόμενα που την έπληξαν την τελευταία περίοδο, θα καταφέρει να επανέλθει στη δυναμική τροχιά της προηγούμενης περιόδου που την είχε φέρει στο επίκεντρο των εξελίξεων. Μία επόμενη ημέρα, όπου η έμφαση – παράλληλα με τις αποκαταστάσεις – θα είναι, αφενός, στις παρεμβάσεις θωράκισης και πρόληψης και, αφετέρου, στη συνέχιση της προσπάθειας αξιοποίησης των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων που της προσδίδουν κεντρικό ρόλο στην Κεντρική Ελλάδα και της επιτρέπουν να καταστεί ένας διαμετακομιστικός κόμβος με διεθνή εμβέλεια. Αυτή, άλλωστε, είναι και η φιλοσοφία της Κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού, όπως την έχουμε εδραιώσει ως τώρα. Σε περιοχές μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, παράλληλα με την υλοποίηση του σχεδίου στήριξης και αποκατάστασης, ξεκινούν και οι διαδικασίες για το σχέδιο ανασυγκρότησης και ανάπτυξης της περιοχής. Και η Μαγνησία είναι μια τέτοια περιοχή, που δέχθηκε μεγάλες πιέσεις από φυσικές καταστροφές, άντεξε στις πιέσεις, στηρίχθηκε από το κράτος, έχει τεράστιες δυνατότητες και ακόμα μεγαλύτερες προοπτικές, οι οποίες και θα αξιοποιηθούν, ώστε η Μαγνησία, ακολουθώντας τους οραματικούς στόχους που έχουμε θέσει, να βγει πιο ισχυρή από αυτή τη δύσκολη περίοδο. Το έχει πετύχει στο παρελθόν, και θα το πετύχουμε ξανά όλοι μαζί.
Χρήστος Τριαντόπουλος 